- właściwie Henryk Goldszmit, pseudonim Stary Doktor, urodzony 22 lipca 1878 lub 1879 w Warszawie - zginął w sierpniu 1942 w obozie koncentracyjnym w Treblince; pedagog, publicysta, pisarz, lekarz. 

Biografia
   Urodził się w rodzinie Cecylii z Głębickich i adwokata Józefa Goldszmita. Zaniedbano formalności metrykalnych i stąd nie da się ustalić dokładnego roku urodzenia.
   Lata szkolne spędził w ośmioklasowym gimnazjum na Pradze (w Warszawie), oczywiście była to szkoła rosyjska, gdzie nawet język polski i religię wykładano po rosyjsku. W gimnazjum panowała żelazna dyscyplina, pozwolenie na pójście do teatru podpisywała dyrekcja gimnazjum, dyrekcja też wydawała bilety urlopowe na wyjazdy wakacyjne i w czasie ferii świątecznych. Łacinę wykładano już w pierwszej klasie (dla dzieci w wieku około 10 - 11 lat), francuski i niemiecki od klasy drugiej, grekę - od trzeciej. Uczniowie i nauczyciele nosili jednolite mundury sukienne, uczniów obowiązywało noszenie czapek sukiennych granatowych z białymi wypustkami, a nad daszkiem rosyjskie litery PG (Praskaja Gimnazja). Dorastanie i dojrzewanie Henryka przebiega w trudnych warunkach materialnych. Jako uczeń V klasy (miał wtedy 15 - 16 lat) udziela korepetycji, by pomóc w utrzymaniu rodziny. 1898 rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Cesarskiego w Warszawie. Latem 1899 roku Korczak jedzie do Szwajcarii. Zamierza bliżej poznać działalność i twórczość pedagogiczną Pestalozziego. Zwiedzając kraj szczególnie interesuje się szkołami, szpitalami dla dzieci, a także bezpłatnymi czytelniami pism dla dzieci i młodzieży. 1905 po wysłuchaniu pięcioletniego kursu nauk medycznych i złożeniu obowiązującego egzaminu otrzymuje dyplom lekarza. Podejmuje pracę w charakterze lekarza w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów przy ul. Śliskiej 51- Siennej 60 (dom przechodni). Korczak jako lekarz miejscowy korzysta ze służbowego mieszkania na terenie szpitala; otrzymuje 200 rubli rocznie w czterech ratach; na każde wezwanie udaje się do chorego. 1907 jedzie na cały rok do Berlina, aby uzupełnić swe wiadomości medyczne. Słucha wykładów (za które sam płaci) i odbywa praktykę w klinikach dziecięcych; zwiedza różne zakłady wychowawcze. Współtwórca i kierownik Domu Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie (1912-1942) przy ul. Krochmalnej 92 (przeniesionego do getta na ul. Chłodną 33, a następnie na ul. Sienną 16-Śliską 9); a później także Naszego Domu (na Bielanach) - sierocińca dla dzieci polskich (1919-1936), gdzie stosował nowatorskie metody pedagogiczne.
   Posiadał znakomite wyczucie psychiki dziecięcej, a jego postawa pełna szacunku i zaufania do dziecka stała się podstawą systemu pedagogicznego łączącego zasadę kierowania dziećmi z zasadą ich samodzielności. Samorząd, gazetka dziecięca, a także osobowość wychowawcy były formami pobudzającymi aktywność społeczną dzieci w tym systemie. Żądał równouprawnienia dziecka, poważnego traktowania jego spraw i przeżyć, wychowania w umiłowaniu dobra, piękna i wolności.
   Swoje zasady wychowawcze Janusz Korczak wykładał w pismach pedagogicznych, z których najważniejszy jest cykl Jak kochać dziecko oraz w Instytucie Pedagogiki Specjalnej i w Wolnej Wszechnicy Polskiej.
W latach 1926 - 30 redagował Mały Przegląd- eksperymentalne pismo dziecięce. Prowadził szeroką działalność popularyzatorską w obronie praw dziecka za pośrednictwem radia.
Zginął wraz ze swymi wychowankami wywieziony z getta w 1942, dobrowolnie towarzysząc im w drodze na śmierć. Miał możność ucieczki z getta.
W 1978 powstał Międzynarodowy Komitet im. Korczaka. W Niemczech od ponad 25 lat zajmuje się Korczakiem Erich Dauzenroth, dr filozofii, profesor nauk pedagogicznych na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Giessen; współzałożyciel Niemieckiego Towarzystwa J. Korczaka, przez 12 lat jego przewodniczący; liczne publikacje i rozprawy naukowe, współwydawca OPERA OMNIA Korczaka (w języku niemieckim), 16 tomów.

   Henryk Goldszmit od 1896 roku publikuje w różnych czasopismach humoreski i artykuły na tematy społeczne, obyczajowe i wychowawcze. Na oznaczenie jednego ze swych pierwszych utworów przesłanego na konkurs literacki przyjął pseudonim Janusz Korczak. Od 1901 roku zaczęły się kolejno ukazywać utwory literackie i pedagogiczne Korczaka:

   Dzieci ulicy, Powieść. Warszawa 1901. Tworzywem literackim jest materiał obserwacyjny i faktograficzny gromadzony przez Korczaka w ciągu kilku lat obcowania z dziećmi i dorosłymi mieszkańcami Powiśla, Starego Miasta, Woli, Ochoty. Zaskakuje doskonała znajomość terenu, na którym toczy się akcja, a także dzieci wałęsających się po mieście w poszukiwaniu środków utrzymania dla siebie, rodzeństwa i rodziców, oraz znajomość norm moralnych, obowiązujących w tym środowisku.

Koszałki Opałki. Satyry społeczne. Warszawa 1905, wyd. II: 1910.
   Recenzja: Antoni Lange [5 maja 1905r.] - Korczak zajmuje się wszystkimi sprawami społecznymi bez względu na to, czy są wielkie, czy małe;

   Dziecko salonu (1906, wyd. II popr. 1927), Powieść zawierająca wątki autograficzne, będące literackim opracowaniem jego osobistych przeżyć i doświadczeń z wędrówek po norach staromiejskich, zamieszkałych przez nędzę Warszawy.
   Recenzja: Stanisław Brzozowski [28 kwietnia 1905r.] - Na wszystkie tony rozbrzmiewa na kartkach jego utworów - skarga przekleństwo, złorzeczenie społeczeństwu, które przyszłość własną, spycha bezlitośnie w grób, nędzę fizyczną, umysłową, kalectwo, zdziczenie i zbrodnię.

   Bobo (W-wa 1914), Książka zawiera trzy samodzielne utwory:[Studium powiastka]; Feralny tydzień [z Życia szkolnego]; Spowiedź motyla.
     Recenzja: J. Stycz. [Hermina Naglerowa] J. Korczak jest nie tylko przyjacielem dzieci, ale właśnie przyjacielem niedorosłych ludzi i dlatego nie traktuje ich z wysokości dorosłego człowieka, nie lekceważy sobie ich radości i smutków, a co najważniejsze, nie tworzy fantastycznego świata dzieci.

Prawo dziecka do szacunku (1929), Pedagogika żartobliwa (1933); oraz powieści społeczno-realistyczno-naturalistyczne dla dorosłych, oraz adresowane do dziecięcego czytelnika, np.: Mośki, Joski i Srule (Warszawa 1910, wyd. II Warszawa 1922, wyd. III W-wa 1934), Opowieść dla dzieci. Tworzywem tej powieści publikowanej w odcinkach w Promyku 1909 nr 1 -14 był materiał obserwacyjny i faktograficzny zgromadzony w czasie pracy na kolonii letniej w Michałówce [1907]. Poszczególne odcinki powieści wywołują duże zainteresowanie młodych czytelników, o czym świadczą odpowiedzi redakcji Płomyka na ich listy. Stasiowi P. z Będzina, Heli W. Andzi J. z Krakowa, Nurkowi z Białego Dunajca, Jarusiowi M z Krakowa.

   Józki, Jaśki i Franki (Warszawa 1911, wyd. II W-wa 1922, wyd. III W-wa 1930). Na łamach Promyka ukazywała się w odcinkach od 1909 roku Jej tworzywem są obserwacje, fakty, i wydarzenia z życia chłopców na kolonii letniej w Wilhelmówce [1908].

Sława Opowieść (W-wa 1913, wyd. II W-wa 1925, wyd. III nowe W-wa 1935, wyd. IV nowe W-wa 1937), Król Maciuś Pierwszy Powieść (Warszawa 1923, wyd. II 1925, wyd. XI Poznań 1991), jedna z najbardziej znanych i popularnych książek.

Król Maciuś na wyspie bezludnej (1923).
Bankructwo małego Dżeka (1924), Senat szaleńców, humoreska ponura - utwór grany na deskach teatru "Ateneum" 1931.

Kajtuś czarodziej Powieść fantastyczna (Warszawa 1935, 1973, Kraków 2001), tę powieść dla dzieci i młodzieży Korczak dedykuje niespokojnym chłopcom.
    Recenzje: Stefan Rumelt (26 lutego 1935): ... autor traktuje dzieci jak ludzi dorosłych, z pobłażliwością wtajemnicza w nieznane, poważne i nieważne sprawy dzieci. Jan Kott (31 grudnia 1935):... w książce jest świetnie podpatrzona psychologicznie prawda marzeń, przecież nie tylko dziecięcych...

Także między innymi pisany w getcie Pamiętnik (w tomie 4 Wyboru pism, 1958),

Po śmierci Janusza Korczaka ukazały się między innymi:

• Wybór pism pedagogicznych (tom 1-2, 1957-1958)
• Wybór pism (tom 1-4, 1957-1958)
• Pisma wybrane (tom 1-4, 1978

Recenzja: M.R. [Maria Rittinger] Książka pisana dla dzieci, dla chłopców o wyraźnych skłonnościach reformatorskich. Król Maciuś Korczaka postępuje tak, jak postępują inni królowie w literaturze, szczególnie ci z literatury angielskiej. - Jest prawym, szlachetnym, odważnym, lecz słabym i chwiejnym, bo - tylko człowiekiem. 
Recenzja: Jan Lorentowicz. - To bardzo żywy, dosadny, tu i ówdzie podkreślony delikatną ironią obraz wewnętrznego życia dzieci w szkole powszechnej.

Kiedy znów będę mały (1925), Książkę Korczak adresuje do dorosłego i młodego czytelnika. Zwracając się do dorosłych czytelników, którzy twierdzą, że nuży ich obcowanie z dziećmi, gdyż muszą się, zniżać do ich pojęć, pochylać, naginać, kurczyć pisze: Mylicie się. Nie to nas męczy. Ale że musimy się wspinać do ich uczuć. Wspinać, wyciągać, na palcach stawać, sięgać, żeby nie urazić.

Recenzja: A.K. [luty 1919r.] Rozdziały poświęcone dziecku podyktowane są przez długą a umiejętną obserwację dziecka, przez odczucie i zrozumienie jego duszy. Przebija wszędzie jedna myśl: kochajmy dziecko, ale kochajmy rozumnie. A sposoby wychowania stosujmy nie do tego, kogo chcemy wychować, ale do tego, jakich sposobów dane dziecko potrzebuje.

Jak kochać dziecko, Dziecko w rodzinie, (W-wa 1919, wyd. II Jak kochać dzieci, W-wa 1920, wyd. III Jak kochać dziecko W-wa 1929), Korczak uprzedza swoich czytelników, że w książce nie znajdują, ani przepisów ani recept na nurtujące ich wątpliwości... chcę by zrozumiano, że żadna książka, żaden lekarz nie zastąpią własnej czujnej myśli, własnego uważnego spostrzegania.

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.  http://pl.wikipedia.org/